Petrus Donders school
Herinneringen aan de tijd van de Petrus Donders lagere school
We woonden op de Melis Stokelaan in Den Haag en het was 1960.
Het waren voor die tijd luxe 4-kamer flats, met Bruynzeel keukenkastjes, een warmwaterboiler, een badkamer met lavet en uitzicht op HMSH. De verwarming was middels een kolenkachel in de woonkamer, je kon er door de mica raampjes kijken naar de vlammen en er zaten van die leuke asbest plaatjes in.... Nadeel van de kolenkachel in de woonkamer was wel dat er in de winter dikke ijsbloemen zaten op de ramen van onverwarmde ijskoude slaapkamers en nog ijskoudere badkamer maar daar stond tegenover dat je beneden in de kelderbox leuke ‘hutten’ kon bouwen van de honderden zakken Wubbe
kolen die mijn vader in de herfst liet bezorgen.
Een klassefoto van de school van juffrouw Blokhuizen uit 1959.(Met dank aan Peter Giezeman).
Het klikte meteen met de buren. De Kleinmannen uit Hengelo, die van De Jong, Schwab uit Soerabaya met 5 kinderen, van der Ende en uiteraard onze nieuwe Opa en Oma Rampart uit Ned. Oost Indie waarvan opa uiteindelijk 101 zou worden in de 90’er jaren. Jos van der Ende, Huib Schwab en ik bleken op dezelfde katholieke kleuterschool te zitten, die van juffrouw Blokhuizen aan de Wolweversgaarde. We vormden meteen ‘de drie vrienden’ en ons eerste wapenfeit was het ‘grieten vangen’. Die grieten waren Marga Borsboom, Thea Roding en Annemieke Dadema. Het was heel onschuldig, want als we ze te pakken hadden, dan wisten we niet wat we ermee aan moesten maar toch mocht het niet zei juffrouw Blokhuizen met vooruitziende blik. Missschien jaagden we die grieten te ver van huis als we ze achterna zaten en dat was gevaarlijk in die tijd vanwege de kinderlokkers. Gelukkig kon je kinderlokkers herkennen aan lange regenjas en hoed. Als er eentje gesignaleerd was, dan was er geen kind meer op straat te zien. Soms deed zelfs het nieuws de ronde dat er ‘een paar kinderen gepakt waren’ en wij zagen dat dan als een van de risico’s van het kind zijn, het kon gebeuren, heel jammer.
De rooms katholieke kerk speelde een belangrijke rol in ons leven. Het kerkgebouw was een houten noodgebouw op de hoek van de Wolweversgaarde en de Beresteinlaan. In de zijvleugel was ook de lagere school Petrus Donders gevestigd maar hoeveel klassen er waren weet ik niet, ik heb in ieder geval daar een paar maanden in klas 1c van juffrouw Jakobs gezeten. Dat leverde tijdens de heilige mis tenminste wat afleiding want als je in de zijvleugel ging zitten dan kon je aan je moeder je tekeningen aanwijzen.
Op de helft van het 1e schooljaar zijn we naar de bovenste verdieping van de openbare lagere school aan de Stede verhuisd. Niemand van ons begreep wat 'openbaar' betekende maar we voelden wel dat we op vreemd terrein waren. Ik kan me geen contact met de 'openbare' kinderen herinneren. De moeders hebben een ploegen wegbreng-en ophaal dienst afgesproken want om op die school te komen moest je de Melis Stokelaan oversteken en dat was gevaarlijk want hoewel er haast geen autos reden kwam wel bus 28 ieder half uur langs. Misschien speelde het fenomeen kinderlokker ook een
rollletje en ach, we waren ook pas 6 jaar oud.
Dit is onze klassefoto van 1c, genomen in de eerste helft van 1961 in de openbare lagere school (met dank aan Thea Brinkman).
We kennen niet iedereen meer op deze foto. Klik op de foto voor een vergroting om te kunnen meedenken over wie is wie en laat het me weten graag) :
Achterste rij : George Kusters, Eugene van Leeuwen, onbekend, onbekend, onbekend, onbekend, Huib Schwab, onbekend
2e rij van achter : Marja Harteloh, onbekend, Marinka Jongma, onbekend, onbekend, onbekend, onbekend
3e rij van achter : Jos vd Hoek, Thea Roding, José van Leeuwen, Thea Brinkman, onbekend, Regien de Haas, Jose Jonker,
onbekend, onbekend, Marga Borsboom
Voorste rij : onbekend, Alex Schilperoort, onbekend, Tom Weijers, Peter Cloosterman, Ben Marselis, Jos vd Ende, onbekend
Juffrouw Jakobs was een aardige onderwijzeres. Als je jarig was mocht je in de klas trakteren, je moeder had een trommel snoep meegegeven, mandarijntjes hoefden toen nog niet want die kenden we niet. Na het trakteren mocht je de andere klassen rond om de juffrouwen en meesters te laten meedelen in de snoepvreugde en dan kreeg je van ieder een ‘poezieplaatje’. De juffrouw deelde zelf ook snoep uit maar dat moest je verdienen : met armen strak over elkaar en lippen op elkaar geperst 10 minuten zitten leverde al een kruisje op aan de achterkant van het schoolbord. 10 kruisjes was iets en met nog meer kruisjes kon je uiteindelijk een reep chocolade verdienen.
Op de Petrus Donders school reunie in mei 2009 hoorde ik dat juffrouw Jakobs nog ergens bestaat maar waar, dat wist niemand.
Van de 2e klas bij juffrouw van der Ham hebben we nog geen fotos kunnen achterhalen.
Vermoedelijk waren we toen al verhuisd naar de ons nieuwe schoolgebouw aan de Ambachtsgaarde dat overigens nog steeds bestaat
PetrusDonders website, maar een spannende site is het niet.)
Het hoofd van de school was meneer (Cees) Hendriks, man met een brede scheiding en een groot gevoel voor humor maar dat waardeerden we uiteraard pas in de latere jaren. Een belangrijke rol was weggelegd voor meneer van Dijk, een wat smoezelige aandoende concierge met bril en sigaar, ongeorganiseerde krullen en een stofjas.
De juffrouwen en meesters hadden goed de wind eronder, want op commando stelden we ons buiten op in rijtjes en zo gingen we de klassen binnen alwaar stilte heerste todat de juf aanwees wie er antwoord mocht geven op een vraag. De juf wees ook de gelukkige aan die de doppen van de 24 flesjes melk mocht doorprikken voor in de pauze.
Gelukkig zijn er wel fotos van de 3e klas met juffrouw Immers (met dank aan Peter Mostert).
Klik op de foto voor een vergroting om te kunnen meedenken over wie is wie.
Bovenste rij :
Regien de Haas, onbekend, Alexander Schilperoort, Marinka
Jongma, Ben Marselis, Huib Schwab, Mirjam Trossel, Peter Mostert, Andre Smulders
Walter de Vos, Emmy Nederpel, Marja Harteloh, José van Leeuwen,
Eugene van Leeuwen, Annemieke Dadema, Paul van Paulek, Els Vollebregt, Marga Borsboom
3e rij :
Onbekend, Jos van der Ende, Thea Brinkman, Peter Cloosterman, Gé Odenkirchen, Thea Roding, Jos vd Hoek, Ria Willems,
onbekend, José Jonker
onderste rij : Tom Weijers, Frans de Haas, George Kusters,
Marion Ruck, Gerard van Ewijk, Trude van Waarden
Er waren ook wat tegenwoordig vakleerkrachten zou heten : meneer Tromp met zijn kist met muziekinstrumenten, juffrouw Donkers voor handwerken (de jongens moesten dan naar de aula beneden voor de handarbeidles) en uiteraard de kapelaan voor de godsdienstles.
Eenmaal per maand kwam een vrij grote mevrouw van de Rijkspostspaarbank in haar zwarte uniform met donkere leren tas. Ze verkocht spaarzegels die je bij een volle spaarkaart op je bankboekje kon storten. Het bankboekje heb ik nog (nee, het saldo is bijna nul) en van de zegels weet ik dat de duurste van 25 cent okergeel waren. en die van een dubbeltje waren blauw. De school ging hand in hand met de kerk van Onze Lieve Vrouwe van Altijddurende Bijstand en in de tijd van het noodgebouw aan de Wolweversgaarde rond 1959-1960 (zijn daar nog foto’s van?) woonde pastoor Schuttelaar, met twee kapelaans en een huishoudster in het portiek naast ons, hetgeen wij als kinderen ongepast vonden, ik bedoel dus dat een pastoor in een gewone flat woonde!
Die kerk had veel mysteries die deel uitmaakten van ons leven : de kathechismus die je uit het hoofd kende maar je wist niet waarom (m’n enige 10 ooit in mijn rapport), de paaswake waarvan je niets verstond en niets begreep, het huppelen naar huis na de biecht want dan kon je er voorlopig weer tegen, het heilig vormsel en verder het inkleuren van een vakje in je Adventskaart als je
’s ochtends om half acht naar de mis geweest was. Maar er waren al tekenen van twijfel, die de kerk echter nooit heeft willen oppikken.
Enkele jaren later kwamen we kapelaan Warmerdam tegen toen we naar het Zuiderpark zwembad fietsten. We zagen hem een half uur later in een beige zwembroek en toen was het gedaan met de mysteries van de katholieke kerk.
Zwemmen heb ik overigens als enige van de drie vrienden nooit geleerd. Een seizoen lang heb ik zwemles gehad van meneer Siesterman. In de vroege ochtend om half 7 van huis, blauwbekken bij de ingang van het Zuiderpark zwembad, die benauwende chloorlucht en dan als eerste die kleedhokjes in met de hinderlijke ijzeren haken voor je kleren en schoenen, waarvoor je een penning met nummer
kreeg. Gelukkig waren de kleedhokjes dan nog droog, later op de dag werden ze vies warm en voelde de bodem vettig aan, je wilde dan zou gauw mogelijk thuis in bad.
Jaren later heb ik tijdens een vakantiebaantje bij V&D aan de Leyweg op de vleeswarenafdeling met mevrouw Siesterman gewerkt. Gelukkig had haar man haar nooit over me verteld.
Bij Huib Schwab hadden ze de eerste TV. Ook zonder TV waren de Schwabs een zeer gastvrij gezin. Allerlei Indische tantes wisten op verjaardagen allerlei spelletjes te verzinnen, het waren grootse festijnen. Toen er nog meer TV’s in het portiek verschenen, gingen we bij elkaar kijken op woensdagmiddag en zaterdagmiddag waardoor er in de straten ook zonder kinderlokker geen kinderen meer te zien waren. Die TV programma’s van midden 60’er jaren zouden het nu niet meer doen : Dappere Dodo, Okkie Trooi en Pipo de Clown, later vooral Ivanhoe en voor de ouders Belphegor – het spook van
het Louvre – maar dan lag ik liever in bed.
Mijn klasgenoot Walter de Vos kwam op het idee de Ivanhoe club op te richten. Als we wekelijks 10 cent zouden inleggen dan zouden we na verloop van tijd plastic zwaarden, helmen en maliënkolders kunnen kopen. Helaas bleek dit wekelijkse offer financieel onhaalbaar zelfs nadat we hadden ontdekt dat je oude kranten per kilo kon inleveren bij de firma De Wit aan het
Ruimzicht (een van de zonen leek sprekend op Elvis). We gingen daar met onze karren naartoe, u weet wel, een plank met het onderstel van de kinderwagen (en niet remmen met je tenen want dan slijten de neuzen van je schoenen!). De opbrengst van de oude kranten varieerde sterk, van een cent per kilo tot soms 5 cent en dat tikte best aan.
Bij de houtclub, onder leiding van meneer de Graaf (ook via de kerk), ergens in een kelder een paar portieken verderop op dinsdagavond, mocht ik mijn houten Ivanhoe zwaard niet
fatsoeneren want ze vonden het figuurzagen en verven van houten doosjes en pistolen meer gepast. Die houtclub was leuk maar toen onze zangleraar van school, meneer Tromp, kwam rekruteren voor het kerkkoor werd het minder. Ik heb even meegedaan met het koor maar toen ik het Magnificat uit het hoofd kende (ik ken de eerste regels nog steeds) en moest optreden in de kerk, toen hield ik
het voor gezien.
Meneer Tromp nam het mij niet kwalijk want jaren later in 1965 toen ik in de zesde klas zat mocht ik wel meedoen met het zangkoor van de Petrus Dondersschool terwijl ik niet de meest enthousiaste leerling was bij de muzieklessen.
Met "Varkentje, varkentje Valentijn" hebben we de tweede prijs gewonnen in de KRO Schoolkoren wedstrijd op de televisie. Zingen kon dus helemaal niet maar meneer Tromp was een oude bekende van mijn moeders familie, zodoende mocht ik meedoen, vermoed ik nu. Helaas kon hij zelf die dag niet meegaan. Dit is een foto uit 1965, ik sta helemaal rechts op de foto.
De "drie vrienden" waren inmiddels al twee jaar lid van de Gemeentelijke JeugdNatuurWacht, van meneer J. van den Heuvel, ik zie hem nog voor me : een enorme vent qua postuur
en uitstraling. Wie herinnert zich de JeugdNatuurWacht, de JNW? Het ging uit van de gemeente Den Haag en je kon er lid van zijn als je op de lagere school zat maar
of je ook contributie moest betalen dat weet ik niet meer. Zeker een keer per maand kwam per post een bruine envelop van de gemeente – we vonden dit enorm interessant – met het programma voor de maand. Dat was dan of een natuurfilm in Capitol aan de Loosduinseweg of een excursie met prijsvraag.
Als het een excursie was dan moest je vroeg van huis om op tijd je opdracht te krijgen van meneer J. van der Heuvel. Hij had een bril met donker montuur, hij was in onze ogen enorm dik, en hij begroette je als een oude vriend. Hij zat duidelijk ongemakkelijk achter een houten tafel ergens in de lokatie van de excursie om de zaken te regelen. Die lokatie kon zijn het Zuiderpark, Clingendael of zelfs dierenpark Wassenaar.
De opdrachten waren nooit moeilijk maar meneer van der Heuvel was altijd enorm enthousiast als je het er goed van afgebracht had. Na een week of twee kreeg je de uitslag thuis, alweer een interessante bruine envelop dus, en meestal had je dan iets gewonnen in de vorm van een kleurdoos of zoiets. De voldoening was enorm en ik denk dat meneer van der Heuvel er net zoveel plezier van had als wij.
En zo brak het laatste jaar aan van onze lagere school tijd. In de zesde klas deed de pastoor zelf de godsdienstles maar hoger dan een 10 kon je toch
niet. Aan seksuele voorlichting waagde de pastoor zich niet maar meneer Hendriks wel. Jongens en meisjes werden apart ingelicht maar het bleef een groot raadsel
waar het allemaal om ging, er werd zelfs niet gegiecheld maar de ouders zullen wel blij geweest zijn dat dit probleem zo voortvarend door Cees Hendriks was opgelost!
Zo zagen we er uit in 1965, in de 6e klas - de opleidingsklas no less!!! - van meneer Peltenburg. Klik op de foto voor vergroting.
Achterste rij :
Eugene van Leeuwen, Hans Cuyper, Jose van Leeuwen, Dick van Rijn, Marga Borsboom, Yvonne Bally, Loni Kerkhof, meneer peltenburg, Huib Schwab
2e rij :
Cietta Lentsze, Trude van Waarden, Huub van Andel, Ton Jungstschlager, Jan-Frits de Weerd, Marinka Jongma, Jose Polderman, Gerrie Koreman
3e rij :
Peter Mostert, Miriam Breuer??, Thea Roding, Francien Heggelman
voorste rij :
Larry Elias, Ben Marselis, Peter Cloosterman, Leo Sevat, Jos Burcksen, George Kusters
Dank aan Peter Mostert voor de foto.